The Mechanical

Ian Tregillis
Orbit, 2015, 480 blz.

Ghaaa nééééénnn!! Het is het begin van een trilogie en ik had dat niet door tot de allerlaatste bladzijde!

Ik was zo begonnen aan Bitter Seeds ook, ook van Tregillis, en toen waren delen twee en drie ook nog niet uit, en het is er niet meer van gekomen.

Maar hier ben ik écht benieuwd naar het vervolg, verdorie.

Het speelt zich af in de late jaren 1920, maar in het midden van de 17de eeuw is er iets radikaal veranderd, waardoor de hele wereld anders is dan de onze: Christiaan Huyghens heeft ontdekt hoe hij mechanische mensen moet maken.

Clackers, aangedreven door iets alchemisch of magisch, zijn wezens die mechanisch zijn, enorm sterk en functioneel onsterfelijk, maar ze hebben geen vrije wil. Ze hebben gevoelens, rede, zelfbewustzijn, maar ze worden geregeerd door de ene geas na de andere. Een soort donkere versie van Asimov’s wetten van de robotica: het begint met gehoorzaamheid aan de (Nederlandse) monarch en de klokmakersgilde, gaat verder met een hele reeks overlappende geasa over vanalles, gaande van zelfbehoud over beleefdhedsrehgels tot de verplichting om zichzelf proper te houden, en eindigt in gehoorzaamheid (in alles) aan de persoon die de clacker huurt van de staat.

Gehoorzaamheid tenzij die andere geasa zou schenden, en daarin schuilt de existentiële miserie van de clackers: ze zijn intelligent maar tegelijkertijd slaven, en zelfs denken aan vrijheid is onmogelijk.

Gruwelijk, eigenlijk.

Niet moeilijk dat één van de meest gevaarlijke dingen, volgens de Nederlanders, een vrije clacker is, die niet gebogen zou gaan onder zijn magische kettingen.

Jax, een clacker van meer dan honderd jaar oud, is getuige van de executie in Amsterdam van net zo’n wezen. En hij raakt verstrikt in een mysterie dat teruggaat op Baruch Spinoza, en dat de hele wereldorde zou kunnen veranderen.

Aan de andere kant van de wereld in Marseille-in-het-Westen, waar het Franse koningshuis in ballingschap verblijft, doet Talleyrand, de hoofdspion van de koning, onderzoek naar de ziel van clackers. Totaal onbewust dat er een verrader in de buurt is.

Ja, spionage en steampunk en allerlei. Maar ook; filosofie en overpeinzingen over vrije wil en de ziel en katholicisme versus calvinisme en een reeks waar de Hollanders de slechte zijn, is een reeks die al op vooranf een streepje voor heeft.

Ik vond het serieus vervelend dat het boek niet gedaan was. Dat die vervolgen er maar rap komen, verdomme. Ik voorzie dat er nog over Newton zal gesproken worden, want die was verdacht afwezig in het hele verhaal.